Strategia Polski wobec krajów rozwijających się

Kraje rozwijające się, mimo stosunkowo dużej liczebności, mają relatywnie niewielki udział w globalnych obrotach handlu zagranicznego Polski, przy czym obserwuje się dalszą tendencję spadkową w tym zakresie (z 6,3% w 2000r. do 5,3% w I półroczu 2004 r.). Niski udział wynika między innymi z gwałtownego przesunięcia ciężaru zagranicznej wymiany handlowej w kierunku państw Europy Zachodniej. Szczególnie niepokojący jest systematycznie wzrastający import z krajów rozwijających się (z 10,6% w 2000 r. do 12,5% w 2003 r. i do 14% w I półroczu br.), który w bieżącym roku osiągnął poziom blisko trzykrotnie wyższy niż wartość eksportu, przekładając się negatywnie na bilans wymiany handlowej.
Mimo tych niekorzystnych tendencji część państw z grupy krajów rozwijających się jest i nadal będzie stosunkowo ważnym elementem udziału Polski w międzynarodowych stosunkach gospodarczych. Dotyczy to szczególnie dynamicznie rozwijających się i kreujących zwiększony popyt rynków azjatyckich (np. Chiny), krajów o znacznym potencjale gospodarczym (np. Indie), a także krajów będących źródłem zaopatrzenia dla polskiej gospodarki w specyficzne surowce, półprodukty oraz produkty finalne, w tym rolno-spożywcze.
Likwidacja relatywnie wysokiego deficytu w handlu z pozaeuropejskimi krajami rozwijającymi się nie może być działaniem globalnym. Do zmniejszania ujemnego salda handlowego należy dążyć w stosunkach przede wszystkim z tymi krajami, które potencjalnie rokują możliwości dalszego rozwoju współpracy.

14. Ameryka Łacińska i Karaiby

14.1. Ogólna charakterystyka
Region Ameryki Łacińskiej i Karaibów (ponad 20 mln km kwadratowych i 460 mln ludności) obejmuje łącznie trzydzieści pięć państw od Meksyku w Ameryce Północnej, poprzez państwa Ameryki Środkowej i kraje karaibskie, po kraje Ameryki Południowej. W przeciwieństwie do innych obszarów świata, Ameryka Łacińska stanowi bardziej spójny region ze względu na wspólnotę językową i kulturową oraz w zasadzie wspólne interesy polityczne i ekonomiczne. Obszar Ameryki Łacińskiej i Karaibów zdominowany jest przez dwie cywilizacje: latynoską i karaibską. W przeciwieństwie do Azji i Afryki stanowią one derywat cywilizacji zachodniej: na obszarze tym używa się języków europejskich (hiszpański, portugalski, angielski, francuski, niderlandzki), zaś zwyczaje, system rządów i struktury państwowe wzorowane są na modelu amerykańskim lub europejskim. Z tego powodu jest mało prawdopodobne, aby obszar ten mógł stać się źródłem poważniejszych konfliktów z państwami Zachodu.
Bogactwo zasobów naturalnych oraz fakt dynamicznego rozwoju przemysłowego głównych państw czynią z Ameryki Łacińskiej interesującego partnera współpracy gospodarczej. Odgrywa ona coraz większą rolę na arenie międzynarodowej, zwłaszcza w systemie ONZ. Meksyk jest członkiem OECD (o przyznanie statusu członka wystąpiło niedawno Chile). Meksyk i Brazylia są obserwatorami szczytów najbardziej rozwiniętych krajów świata (Grupa Ośmiu). Chile, Meksyk i Peru należą do APEC.
Potencjał ekonomiczny regionu wyznacza jego PKB w wysokości 2 bln USD. Mimo, że w poprzednich latach recesja na rynkach międzynarodowych doprowadziła m.in. do głębokiego kryzysu gospodarczego w większości państw regionu, to obecnie obserwuje się bardziej pozytywne tendencje w gospodarce latynoamerykańskiej. Ameryka Łacińska posiada jedną z bardziej rozwiniętych struktur integracji ekonomicznej (Mercosur, Wspólnota Andyjska, Wspólny Rynek Środkowoamerykański, Wspólny Rynek Karaibów). Meksyk wraz z USA i Kanadą jest członkiem Północnoamerykańskiej Strefy Wolnego Handlu (NAFTA). Meksyk jest obecnie drugim partnerem handlowym USA na świecie, wzajemne obroty wynoszą 220 mld USD. Chile zawarło układ o wolnym handlu z USA, zaś państwa Ameryki Środkowej są w trakcie jego negocjacji. Trwają przygotowania do utworzenia w 2005 roku Strefy Wolnego Handlu obu Ameryk (ALCA-FTAA), choć podczas konferencji ministrów gospodarki w Miami (listopad 2003 r.) zdecydowano się na jej ograniczoną wersję (ALCA-FTAA light), pozostawiając resztę spornych kwestii, w tym dotyczących subsydiów rolnych, do uzgodnień w ramach dwustronnych porozumień.
14.2. Sytuacja polityczna
Na początku lat dziewięćdziesiątych w wielu krajach Ameryki Łacińskiej zakończył się proces demokratyzacji po okresie rządów autorytarnych reżimów (Chile, Argentyna, Brazylia, Urugwaj, Peru, większość państw Ameryki Środkowej). Powrót do demokracji stworzył nową jakościowo sytuację, choć trudności ekonomiczne spowodowały w ostatnich latach pewne rozczarowanie demokratycznym systemem władzy. Konfliktowa sytuacja charakteryzuje Kolumbię (ponad 40-letnia wojna partyzancka oraz produkcja i przemyt narkotyków) i Wenezuelę (konflikt rządu z opozycją). W 2003 r. doszło do masowych protestów w Boliwii, które doprowadziły do zmiany na stanowisku prezydenta tego państwa. Procesowi demokratyzacji towarzyszy integracja polityczna regionu. Ameryka Łacińska znajduje się w obszarze wpływów Stanów Zjednoczonych, dlatego istotne znaczenie ma dialog międzyamerykański, w tym zwłaszcza na forum Organizacji Państw Amerykańskich.
14.3. Zaangażowanie UE
Podstawowymi celami polskiej polityki zagranicznej wobec krajów Ameryki Łacińskiej jest ustanowienie partnerstwa politycznego oraz stabilnej i obopólnie korzystnej współpracy ekonomiczno-handlowej. Ich dotychczasowa realizacja oparta jest na kontaktach bilateralnych, współpracy na forach międzynarodowych (głównie ONZ) oraz stale poszerzającej się formule współdziałania z krajami UE. Integracja Polski z UE, możliwość uczestniczenia w unijnych programach wobec krajów Ameryki Łacińskiej i Karaibów oraz realny wpływ na kształt polityki wspólnotowej w znacznym stopniu ułatwia osiąganie zamierzonych celów. Ważnym punktem polskiej strategii wobec Ameryki Łacińskiej będzie propagowanie pozytywnych skutków procesu rozszerzenia Unii poprzez akcentowanie komplementarności współpracy UE-AŁ. W krajach latynoamerykańskich istnieje bowiem przekonanie o rywalizacji między naszymi regionami w dostępie do środków pomocowych i inwestycyjnych UE.
Przystąpienie Polski do UE sprzyja wypracowaniu nowej strategii stosunków Polski z krajami Ameryki Łacińskiej i Karaibów zabezpieczającej nasze interesy narodowe oraz efektywny udział w realizacji polityk unijnych. Akcesja Polski do UE umożliwia nie tylko korzystanie z dorobku ustawodawstwa unijnego, ale również umożliwia wpływ na kształt i przebieg negocjacji z regionami (np. UE-MERCOSUR, UE-Wspólnota Andyjska) oraz poszczególnymi państwami (np. UE-Chile, UE-Meksyk).
14.4. Obecność Polski
Bliskość cywilizacyjna i tradycje kulturowe, (w tym religia katolicka), podobne struktury instytucji demokratycznych i porównywalny charakter reform przeprowadzonych w regionach, bliskie stosunki z Unią Europejską, jak również zbliżony stopień rozwoju gospodarczego, stanowią dobre podstawy dla współpracy Polski z krajami Ameryki Łacińskiej.
Obroty handlowe Polski z krajami Ameryki Łacińskiej (47 niezależnych i zależnych państw i terytoriów) w 2003 r. wyniosły 1528 mln USD i były o 21,5% wyższe w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego. Wartość eksportu wyniosła 488 mln USD i była większa o 18,1%, natomiast wartość importu osiągnęła kwotę 1040 mln USD i była większa w stosunku do roku poprzedniego o 22,8%. Saldo ujemne wyniosło 551 mln USD - w roku poprzednim 433 mln USD (wartości eksportu i importu obejmują towary przeznaczone do obrotu uszlachetniającego).
W I półroczu 2004 r. obroty handlowe z regionem wyniosły 1195,7 mln dolarów, w tym wartość eksportu wyniosła 268 mln USD, a wartość importu - 927 mln USD. Eksport zmniejszył się o 7,5%, natomiast import wzrósł o 106,4%. W związku z przystąpieniem Polski do UE poprawiły się znacznie warunki dostępu do rynku polskiego, co jest wykorzystywane przez kraje regionu. W stosunku do całości obrotów Polski z zagranicą udział Ameryki Łacińskiej wyniósł 1,26%, w tym udział eksportu - 0,9% i udział importu - 1,53%.
Asortyment towarowy tak w eksporcie, jak i w imporcie jest z każdym rokiem bardziej zróżnicowany. W przypadku eksportu ta pozytywna tendencja nie rekompensuje jednakże spadku wielkości sprzedaży dotychczasowych znaczących pozycji towarowych, takich jak wyroby stalowe (Brazylia, Argentyna), mleko w proszku (Meksyk), samoloty (Wenezuela). Utrata rynku na jeden z tych produktów w istotnym stopniu wpływa na ogólną wartość eksportu do regionu.
Jako przyczynę obiektywną można wskazać odległość geograficzną i niewielkie historycznie tradycje współpracy. W ostatnich latach priorytety polskiej polityki handlowej były ukierunkowane głównie na Europę. W przypadku Ameryki Łacińskiej nastąpiła koncentracja zainteresowania na wybranych podstawowych rynkach, do których zaliczamy Brazylię, Meksyk, Argentynę oraz ze względu na szczególne zainteresowanie partnera rozwojem współpracy z UE, w tym z Polską, także Chile. Polskie zainteresowania pokrywają się z priorytetami UE, czego potwierdzeniem jest zawarcie Traktatu o wolnym handlu z Meksykiem, Umowy stowarzyszeniowej z Chile oraz negocjacje Umowy stowarzyszeniowej z Mercosur (w tym z Brazylią i Argentyną). Umowy te w znacznym stopniu liberalizują dostęp do wymienionych rynków.
Kraje Ameryki Łacińskiej były przez wiele lat traktowane jako główni dostawcy towarów nieprzetworzonych, niezbędnych dla zaopatrzenia rynku krajowego. Dotyczy to produktów rolnych (kawa, owoce, pasze, ryby), jak i minerałów, w tym głównie rudy żelaza oraz magnezytu i aluminium. W ostatnim okresie w imporcie z Ameryki Łacińskiej pojawiają się towary o wysokim stopniu przetworzenia, takie jak: samoloty z Brazylii, układy scalone, sprzęt do telefonii z Meksyku i Brazylii oraz nożyki do golenia z Meksyku i Brazylii.
Wzrost importu i ujemnego salda handlowego wymaga skierowania wysiłków na rzecz równoważenia obrotów poprzez zwiększenie polskiego eksportu na rynki krajów Ameryki Łacińskiej. Każdy z wymienionych krajów wymaga innego podejścia w zakresie prezentowania oferty towarowej.
14.5. Państwa priorytetowe (Federacyjna Republika Brazylii, Republika Argentyńska, Meksykańskie Stany Zjednoczone, Republika Chile)
FEDERACYJNA REPUBLIKA BRAZYLII
Największym partnerem Polski w Ameryce Łacińskiej jest Brazylia. W 2003 r. polski eksport do Brazylii osiągnął poziom 98,7 mln USD. Poziom importu z Brazylii do Polski wyniósł 238 mln USD, w wyniku czego bilans handlowy był dla Polski ujemny i wyniósł 139,9 mln USD. W strukturze towarowej polskiego eksportu w ostatnich latach największymi pozycjami były: szyny kolejowe, nawozy mineralne, nawozy sztuczne, pszenica, dętki kauczukowe, części i akcesoria do pojazdów, węgiel, produkty chemiczne oraz kazeina. Wartość 1 mln USD, tj. ponad 1% wartości eksportu, przekraczały także łożyska, inne wyroby hutnicze, urządzenia elektryczne. W imporcie z Brazylii dominowały samoloty, rudy żelaza, tytoń, soki owocowe, kukurydza, pasze, aluminium i maszyny żniwne.
Czynniki sprzyjające rozwojowi współpracy:
stopniowy wzrost PKB Brazylii (ponad 4%);
zbliżony poziom rozwoju i komplementarności gospodarek większości znaczących krajów Ameryki Łacińskiej w stosunku do gospodarki polskiej;
zbliżony poziom rozwoju i komplementarność gospodarek Polski i Brazylii;
rozwój współpracy Brazylii z Unią Europejską;
możliwość wykorzystania dla kształtowania przyszłej współpracy z Brazylią licznych organizacji polonijnych w Brazylii (ok. 1,5 mln osób).
Czynniki ograniczające współpracę:
niewielki stopień dywersyfikacji polskiej oferty eksportowej relatywnie do możliwości i potencjału.

Ocena (szanse i zagrożenia)
W celu zwiększenia wzajemnej wymiany handlowej kierowana do Brazylii oferta powinna być bardziej zróżnicowana i obejmować m.in. takie dziedziny jak: transport (w tym autobusy, samoloty, helikoptery), gospodarkę morską (współpraca w przemyśle stoczniowym, dostawy statków), maszyny rolnicze (w tym traktory), artykuły przetwórstwa spożywczego, produkty chemiczne (w tym nawozy sztuczne), górnictwo (w tym rozważenie wznowienia dostaw węgla), inne dziedziny (budownictwo, towary powszechnego użytku, motoryzacja).
REPUBLIKA ARGENTYŃSKA
Argentyna - obok Brazylii, Meksyku i Chile - zajmuje jedno z czołowych miejsc pod względem obrotów handlowych z Polską.
Eksport polskich towarów do Argentyny osiągnął w 2003 r. poziom 24,5 mln USD, natomiast poziom importu z Argentyny w tym samym roku wyniósł 189, 4 mln USD. Bilans handlowy w 2003 r. był dla Polski niekorzystny i wyniósł (-)164,8 mln USD. W polskim eksporcie dominują wyroby stalowe, produkty chemiczne, papier oraz maszyny i urządzenia, w tym pojazdy elektryczne, samoloty, meble. Polska importuje przede wszystkim zboża, mięso, gotowe artykuły spożywcze, produkty chemiczne, tworzywa sztuczne i wyroby z kauczuku, skóry, ryby, wyroby metalowe i motoryzacyjne.
Czynniki sprzyjające rozwojowi współpracy:
stosunkowo wysoki poziom PKB Argentyny (w 2004 r. 8,3% i 7% w I połowie 2004 r.), stabilizacja peso, wzrost nakładów na inwestycje, wzrost obrotów handlowych;
liczne bogactwa naturalne: ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel kamienny, rudy cynku, ołowiu, żelaza, manganu, cyny, wolframu, srebra, miedzi, siarki;
intensywny rozwój współpracy z Unią Europejską (przedmiotem jest wzmocniony dialog polityczny, współpraca kulturalno-naukowa i gospodarcza, obejmująca liberalizację handlu dóbr i usług, z perspektywą utworzenia strefy wolnego handlu między UE i Mercosur, zgodnie z zasadami WTO);
liczna Polonia (ok. 200 tys. Polaków).
Czynniki ograniczające współpracę:
zagrożenie kryzysem finansowym i gospodarczym;
brak długoletnich tradycji współpracy gospodarczej z Argentyną;
wysokie zadłużenie zagraniczne Argentyny.
Ocena (szanse i zagrożenia)
Mimo malejącego salda obrotów handlowych z Argentyną istnieją potencjalne możliwości rozszerzenia eksportu wyrobów stalowych, produktów chemicznych, maszyn i urządzeń (w tym pojazdów elektrycznych i samolotów).
MEKSYKAŃSKIE STANY ZJEDNOCZONE
Meksyk jest obok Brazylii, Chile i Argentyny głównym partnerem Polski w Ameryce Łacińskiej. Rok 2003 był rekordowy dla wzajemnych obrotów handlowych, które przekroczyły 200 mln USD (wzrost o 51 mln USD w porównaniu do roku poprzedniego). W porównaniu z importem nastąpił również większy przyrost wartości polskiego eksportu na rynek meksykański, aczkolwiek Polska nadal odnotowuje ujemne saldo obrotów handlowych w wysokości 48 mln USD.
Główne polskie towary eksportowe to mleko w proszku, produkty chemiczne, maszyny i urządzenia elektryczne, artykuły spożywcze, alkohol, papier, meble, tworzywa sztuczne. W imporcie przeważają maszynki i nożyki do golenia, podzespoły, aparaty telefoniczne, samochody i części zamienne, maszyny, alkohol i artykuły spożywcze.
Czynniki sprzyjające rozwojowi współpracy:
wyraźne ożywienie gospodarcze Meksyku w 2004 r. (w 2000 r. najwyższy w Ameryce Łacińskiej wskaźnik wzrostu PKB - 7,1%. W latach 2001-2002 meksykańska gospodarka przeżywała recesję, spowodowaną spadkiem konsumpcji w Stanach Zjednoczonych oraz obniżką cen ropy naftowej. W 2003 r. nastąpił wzrost PKB w wysokości 1,3%. Prognozy przewidują na 2004 r. wzrost PKB w wysokości 3,6%);
znaczne zasoby ropy naftowej i gazu ziemnego;
stosunkowo stabilny system polityczny i gospodarka Meksyku;
regularna współpraca Meksyku z UE (umowa o wolnym handlu, przewidująca liberalizację handlu produktami rolnymi do 2010 r. oraz liberalizację handlu w zakresie rybołówstwa do 2010 r., ponadto wprowadzająca system preferencji w dziedzinie usług, ochronę własności intelektualnej, normy pochodzenia, arbitraż oraz różne formy działalności handlowej; od 2003 r. stawki celne Meksyku wynoszą maksymalnie 5%);
regularny dialog polityczny i gospodarczy Polski i Meksyku;
stosunkowo dobrze rozwinięta współpraca kulturalno-naukowa.

Czynniki ograniczające współpracę:
bardzo wysokie zadłużenie Meksyku (w 2003 r. dług zagraniczny wyniósł 80,6 mld USD);
pogarszający się stan bezpieczeństwa wewnętrznego w Meksyku (np. rosnąca fala porwań, przestępczość zorganizowana);
nieuregulowane sporne kwestie dot. przepisów weterynaryjnych (szczegółowe kontrole sanitarne eksportowanego przez Polskę mleka w proszku, przyczyniające się do zwiększenia kosztów oraz wydłużenia okresów dostaw, traktowanie Polski przez Meksyk jako państwa zagrożonego BSE oraz pryszczycą).
Ocena (szanse i zagrożenia)
W związku z planowanymi programami reform w Meksyku potencjalne obszary współpracy polsko-meksykańskiej mogą obejmować sektor energetyczny i elektryczny oraz przemysł naftowy i petrochemiczny oraz wydobycie gazu ziemnego. Istnieją ponadto możliwości eksportu na rynek meksykański samolotów, mebli, maszyn do obróbki, sprzętu górniczego oraz sprzętu medycznego.
Mimo stosunkowo dużej stabilizacji sytuacji politycznej w Meksyku coraz bardziej prawdopodobny jest nowy wybuch niepokojów społecznych w prowincji Chiapas.

REPUBLIKA CHILE
Po latach izolacji za rządów wojskowych Chile przejawia dużą aktywność na arenie międzynarodowej. Dzięki wysiłkom kolejnych rządów wzrosło zainteresowanie tym krajem i jego atrakcyjność jako partnera w stosunkach międzynarodowych. Polsko-chilijska wymiana handlowa i współpraca gospodarcza jest niewielka i nie odpowiada możliwościom obu krajów.
Do głównych produktów eksportowanych przez Polskę do Chile w ostatnich latach należały: turbiny i kondensatory, mleko w proszku, wyroby stalowe, maszyny i urządzenia (głównie maszyny budowlane i sprzęt gospodarstwa domowego), chemikalia, wyroby przemysłu tekstylno-odzieżowego. Polska importuje z Chile głównie koncentraty miedzi i cynku, ryby, produkty pochodzenia roślinnego i wino. Eksport polskich towarów do Chile osiągnął w 2003 r. poziom 15,994 mln USD, import z Chile - 24,49 mln USD, co daje obroty w wysokości 40,4 mln USD.
Czynniki sprzyjające rozwojowi współpracy:
stabilna sytuacja wewnętrzna wyróżniająca Chile na tle szeregu krajów Ameryki Łacińskiej;
średni wzrost PKB w latach 90-tych w wysokości 5-8%;
intensywna współpraca z UE w oparciu o umowę o wolnym handlu (w 2003 r. obroty Chile z UE wzrosły do 7,9 mld USD. Udział UE w chilijskim eksporcie wzrósł do poziomu 23,4%. Głównymi partnerami handlowymi Chile w UE są Włochy, Francja i Niemcy. UE należy do największych inwestorów w Chile. Unijne inwestycje koncentrują się w sektorze energetycznym oraz transporcie i łączności);
aktywna współpraca kulturalno-naukowa.
Czynniki ograniczające współpracę:
brak w Chile przepisów regulujących kwestie ochrony własności przemysłowej i intelektualnej (dotyczy to przede wszystkim piractwa nagrań, wydawnictw, a także braku ochrony patentów na leki).
Ocena (szanse i zagrożenia)
Rozszerzenie wymiany handlowej ma podstawowe znaczenie dla polsko-chilijskich stosunków. W porównaniu z wysoką dynamiką stosunków politycznych, wymiana handlowa i współpraca gospodarcza nie odpowiadają możliwościom ani potencjałom obu krajów. Objęcie Polski postanowieniami układu o wolnym handlu UE-Chile sprzyjać będzie intensyfikacji wzajemnych relacji ekonomicznych.
Podejmowane są działania na rzecz rozwoju polsko-chilijskiej współpracy głównie w branży lotniczej, jak również w zakresie dostaw sprzętu specjalnego, w tym polskich urządzeń radarowych.
W Chile utrzymuje się zainteresowanie polskimi technologiami i dostawami sprzętu górniczego. Analizowane są ew. możliwości eksportu polskiego węgla kamiennego do Chile (zapotrzebowanie Chile na węgiel kamienny wynosi 1,5 mln ton rocznie).
Wśród potencjalnych obszarów współpracy znajduje się również rolnictwo i rybołówstwo (strona polska wyraża zainteresowanie zwiększeniem importu chilijskich ryb oraz stworzeniem w Polsce joint ventures z chilijskimi przedsiębiorstwami przetwórstwa ryb).
14.6. Państwa ważne (Boliwariańska Republika Wenezueli, Republika Kolumbii)
BOLIWARIAŃSKA REPUBLIKA WENEZUELI
Od wielu lat w polsko-wenezuelskiej wymianie handlowej utrzymuje się dodatni dla Polski bilans handlowy. W 2003 r. polski eksport wyniósł 12,1 mln USD, zaś import 10,8 mln USD. Główną pozycją polskiego eksportu były samoloty transportowe (łącznie sprzedano 24 samoloty) i części zamienne. Ponadto Polska eksportowała wodomierze, prądomierze, wyroby hutnicze, produkty żywnościowe (wódka, sery). Saldo obrotów wzajemnych wyniosło 3,5 mln USD na korzyść Polski. W Wenezueli brak jest polskich inwestycji. Prowadzone są rozmowy dotyczące sprzedaży kolejnych samolotów (4 szt.), w sprawie eksportu lub montażu polskich autobusów oraz w sprawie uruchomienia wydobycia fosforytów i budowy fabryki kwasu fosforowego w stanie Tachira.
Niestabilna sytuacja polityczna, napięcia społeczne oraz trudności gospodarcze Wenezueli spowodowały ograniczenie polsko-wenezuelskich kontaktów politycznych.
Czynniki sprzyjające rozwojowi współpracy:
znaczne zasoby surowców naturalnych (ropa naftowa, gaz, ruda żelaza, boksyty).
Czynniki ograniczające współpracę:
złożona i napięta sytuacja społeczno-polityczna w Wenezueli na przestrzeni ostatnich dwóch lat, prowadząca w konsekwencji do destabilizacji systemu politycznego, głębokiego kryzysu gospodarczego (m.in. spadek PKB o 8,9%) i silnego osłabienia pozycji i wiarygodności Wenezueli na arenie międzynarodowej (poważne ograniczenie napływu inwestycji zagranicznych głównie ze wzglądu na kryzys gospodarczy i kontrolę obrotu dewizowego);
spadek popytu importowego Wenezueli ze względu na kryzys gospodarczy, ograniczenia eksportowe i importowe (wysokie podatki i cła, licencje na niektóre artykuły spożywcze), biurokratyczne przepisy dotyczące prowadzenia dokumentacji eksportowo-importowej.
Ocena (szanse i zagrożenia)
W perspektywie dalszej współpracy Wenezuela wyraża zainteresowanie zakupem m.in. polskich samolotów i helikopterów. Zaproponowała eksport do Polski ropy naftowej, aluminium oraz niektórych wyrobów przemysłu chemicznego. Polska oferta eksportowa obejmuje w szczególności sprzęt latający (z możliwością zainstalowania miejscowej montowni), systemy łączności i wyroby hutnicze, a także uczestnictwo polskiego przemysłu w budowie linii kolejowych i przemysłowych oraz rurociągów gazowych.
REPUBLIKA KOLUMBII
Eksport polskich towarów do Kolumbii w 2003 r. osiągnął poziom 16,5 mln USD i był o prawie 40% większy niż w tym samym okresie roku poprzedniego. Polska eksportuje m.in. produkty chemiczne (40%), kątowniki i pręty stalowe (30%). Import kolumbijskich towarów do Polski systematycznie spada, pomimo ciągłego poszerzania gamy sprzedawanych towarów (28,45 mln USD w 2000 r., 24,4 mln USD w 2001 r., 20,78 mln USD w 2002 r., 23,7 mln USD w 2003r.). Ponad 82% polskiego importu stanowią trzy pozycje: banany, kawa, ekstrakt kawy. Bilans handlowy za 2003 r. był dla Polski niekorzystny i wyniósł (-) 7,3 mln USD.
Czynniki sprzyjające rozwojowi współpracy:
stosunkowo stabilny poziom wzrostu ekonomicznego (w tym przyrost PKB o 3,5%, niższa inflacja na poziomie 6,5% i wzrost eksportu o 5,5%);
stosunkowo dobrze rozwijająca się współpraca z UE (w 2003 r. eksport Kolumbii do krajów UE wzrósł w ubiegłym roku do 1,86 mld USD - dominowały w nim towary tradycyjne: węgiel, kawa, banany, żelazonikiel);
dynamicznie rozwijająca się współpraca kulturalno-naukowa.
Czynniki ograniczające współpracę:
słaby popyt wewnętrzny;
brak określonych stałych zasad podatkowych;
długotrwały konflikt wewnętrzny , angażujący obecnie trzy strony: rząd, lewicowe ugrupowania partyzanckie oraz prawicowe siły paramilitarne i grożący destabilizacji kraju;
wzrost w Kolumbii przestępczości zorganizowanej związanej m.in. z produkcją i przemytem narkotyków.
Ocena (szanse i zagrożenia)
Potencjalnym obszarem stwarzającym szanse dalszego zwiększenia wzajemnych obrotów handlowych jest współpraca w zakresie wydobycia węgla kamiennego. Strona kolumbijska jest zainteresowana dalszymi zakupami polskich maszyn górniczych oraz zwiększeniem liczby polskich górników zatrudnionych w miejscowych kopalniach. W 2000 roku podjęto ponownie współpracę w zakresie gospodarki morskiej.
Strona kolumbijska wyraża zainteresowanie współpracą przemysłów "S". Kolumbia jest potencjalnie bardzo dobrym rynkiem dla samolotów transportowych. Głównym segmentem rynku, do którego adresowane są działania marketingowe, jest sektor rządowy (w tym kolumbijska armia i policja).